نام تجاری گیاه:
Blueberry
نام علمی گیاه:
Vaccinium corymbosum
تاریخچه:
تمشک آبی یکی از معدود گونه های بومی شمال آمریکا و از جنس Vaccinium و نزدیک به آزالیا، کرن بری و گل صد تومانی است. قرن ها پیش از ورود مهاجران اروپایی به آمریکا، بومیان این قاره، از تمشک آبی استفاده می کردند. سرخپوستان باور داشتند که این میوه را روح بزرگ در طول یک دوره قحطی طولانی، برای کودکان گرسنه فرستاده است. بومیان آمریکا بلوبری را خشک کرده و در فصل زمستان به تنهایی یا مخلوط با گوشت مصرف می کردند. سرخپوستان، میوه های خشک را با آرد ذرت، عسل و آب مخلوط و از آن نوعی پودینگ تهیه می کردند.
خواص :
۱- کاهش وزن
نتایج یک مطالعه روی موش های آزمایشگاهی نشان می دهد که آنتوسیانین های تمشک آبی در هر دو مدل چاقی ناشی از رژیم غذایی و چاقی ژنتیکی به کاهش وزن کمک می کند. پس از ۹۰ روز تغذیه ی موشها با رژیم حاوی تمشک آبی، کاهش چشمگیری در چربی ها به خصوص چربی های شکمی، تری گلیسیرید و کلسترول مشاهده شد. محققان دانشگاه تگزاس عقیده دارند که تمشک آبی سلول های چربی را از بین می برد. برمبنای تحقیقاتی که مجله ی Experimental Biology در سال ۲۰۱۱ منتشر کرد، کاهش سلولهای چربی در موشهای تغذیه شده با دوز بالای تمشک آبی، ۷۳ درصد و در موشهای تغذیه شده با دوز پایین،۲۷ درصد است. پلی فنول های این میوه، با آدیپوجنسیس(شکل گیری سلول های چربی) مبارزه کرده و سنتز و ذخیره سازی چربی را کاهش می دهد.
مطالعات دیگری نشان می دهد که کاتچین تمشک آبی، میزان چربی شکمی و وزن کل را کاهش می دهد. این ترکیب، ژن چربی سوز ناحیه ی شکم را فعال کرده و به این ترتیب به کاهش وزن و از دست دادن چربی کمک می کند. تمشک آبی، کم کالری و حاوی مقادیر زیادی فیبر و آب است. یک فنجان تمشک آبی حاوی ۳/۶ گرم فیبر و ۱۲۵ گرم آب است. فیبر این میوه با کاهش سرعت هضم مواد غذایی به رفع گرسنگی کمک کرده و به همین سبب موجب کاهش وزن هم می شود.
۲- بهبود عملکرد مغز
مطالعات نشان می دهد که مصرف تمشک آبی و یا مکمل های آن به مدت ۱۲ هفته به بهبود عملکرد مغز و تقویت حافظه به خصوص در افراد سالمند کمک می کند. این مطالعه برای نخستین بار تأثیر تمشک آبی یا مکمل های آن، بر عملکرد سیستم عصبی انسان را اثبات می کند. آنتوسیانین های موجود در این میوه، سیگنال های عصبی مراکز مربوط به حافظه در مغز را افزایش داده و از این راه عملکرد مغز و حافظه را بهبود می بخشند. نتایج مصرف روزانه ی آب این میوه در افراد سالمند، پس از ۱۲ هفته بهبود نسبی خوبی را درفرآیند یادگیری و به خاطر آوردن کلمات نشان داد. افزون بر آن، سطح گلوکز و علائم افسردگی نیز کاهش یافت. نتایج این تحقیقات در نشریه ی Journal of Agricultural and Food Chemistry در سال ۲۰۱۱، منتشر شده است.
پژوهش های دیگری نشان می دهد، اسیدگالیک تمشک آبی، استرس اکسیداتیو را کاهش می دهد و سبب جلوگیری از انحطاط سلول های مغز می شود. آنتی اکسیدان های موجود در این میوه، عملکرد حافظه را بهبود می بخشند، ضد التهاب هستند و استرس اکسیداتیو را کاهش می دهند.
۳- تنظیم کلسترول
در پژوهشی که به تأثیر نوشیدن چای تمشک آبی بر کودکان و نوجوانان مبتلا به هایپرکلسترولمی فامیلی (HeFH) می پرداخت، هر روز به مدت ۶ ماه به ۱۰ فرد مبتلا به (HeFH)، چای بلوبری(حاوی دوز ۳۲ گرم در کیلوگرم، آنتوسیانین)خورانده شد. نتایج این گروه (گروه A) با افراد گروه شاهد یا B (۱۰ فرد مبتلا به HeFH که چای بلوبری مصرف نکردند) مقایسه شد. پس از ۱ ماه مصرفِ چای بلوبری، تغییر چشمگیری مشاهده نشد، اما پس از ۳ و ۶ ماه مصرف، کاهش چشمگیری در میزان LDL و کلسترول کل گروه A دیده شد. همچنین پس از ۶ ماه، کلسترول، HDL گروه A به میزان ۴۸٫۷۸ درصد افزایش یافت و در میزان آنتی اکسیدان ها افزایش و در محصولات پراکسیداسیون لیپیدی کاهش چشمگیری دیده شد.
تحقیقات نشان می دهد، مصرف روزانه ی ۵۰ گرم تمشک آبی پس از ۸ هفته، اکسیداسیون LDL را به میزان ۲۷ درصد در شرکت کنندگان با وزن بالا کاهش می دهد. تحقیق دیگری نشان می دهد که مصرف ۷۵ گرم تمشک آبی همراه با یک وعده ی غذایی از اکسیداسیون لیپوپروتئین LDL به طور چشمگیری می کاهد.
۴- تنظیم قندخون
مطالعات نشان می دهد که افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ با رژیم غذایی حاوی فیبر بالا، نسبت به افراد دیابتی که فیبر کمتری مصرف می کنند، سطح قند خون پایینتری دارند. مصرف فیبر در بیماران دیابتی نوع ۲ هم، بر تنظیم سطح قند خون و انسولین آنها مؤثر است. پژوهشگران مصرف ۲۵-۲۱ گرم فیبر در روز برای زنان و ۳۸-۳۰ گرم برای مردان را توصیه می کنند. باید دانست که هر فنجان تمشک آبی، حاوی ۳٫۶ گرم فیبر است.
پژوهش های منتشر شده در سال ۲۰۱۳ نشان می دهد، مصرف سه وعده تمشک آبی در هفته، خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را به میزان ۷درصد کاهش می دهد.
براساس این پژوهش ها، آنتوسیانین های تمشک آبی آثار مطلوبی بر بهبود حساسیت به انسولین و متابولیسم گلوکز دارند. این مطالعه که روی ۳۲ فرد چاق مبتلا به مقاومت به انسولین انجام شده، نشان می دهد که مصرف تمشک آبی، سبب بهبود حساسیت به انسولین می شود و خطر ابتلا به سندروم متابولیک و دیابت نوع ۲ را کاهش می دهد.
۵- کاهش فشار خون
در یک مطالعه روی افراد چاق، مشخص شد که مصرف روزانه ۵۰ گرم تمشک آبی پس از ۸ هفته، فشار خون را به میزان ۶-۴ درصد کاهش می دهد. دیگر پژوهشها، همین تأثیر را به ویژه در زنان یائسه تأیید می کند. نتایج حاصل از یک مطالعه ی جدید نشان می دهد تمشک آبی به کاهش سختی شریان ها و فشار خون کمک می کند. یافته های مرکز تحقیقات تغذیه نشان می دهد که مصرف منظم تمشک آبی، افزایش فشار خون و خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می دهد. این نتایج در مقاله ای به نام « مصرف تمشک آبی، افزایش فشار خون و سختی شریان ها را در زنان یائسه ی مبتلا به مرحله ی اول فشار خون و مرحله ی پیش از آن کاهش می دهد» در نشریه ی آکادمی تغذیه و رژیم های غذایی منتشر شده است.
نتایج این مطالعه نشان داد که در ۴۸ زن یائسه ی مبتلا به فشارخون بالا (مرحله ی اول فشارخون) مصرف یک دوره ی ۸ هفته ای(۲۲ گرم تمشک آبی خشک شده یا پودر آن) فشار سیستولیک و دیاستولیک خون را کاهش می دهد.
۶- بهبود بینایی
در یک پژوهش، اثر حفاظتی آنتوسیانین های تمشک آبی بر سلول های اپیتلیوم رنگدانه ی شبکیه (PRE) در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. این سلول ها با عصاره ی تمشک آبی تیمار شدند. نتایج این آزمایش (منتشر شده در نشریه ی تغذیه ی انگلستان، سال ۲۰۱۲ ) نشان داد که BAE از سلول های شبکیه در برابر آسیب های ناشی از نور از طریق توقف فرآیند پیری و آپوپتوز و همچنین تنظیم بیان فاکتور رشد اندوتلیال عروقی و رساندن آن به سطح نرمال، محافظت می کند. لوتئولین، زیگرانتین و فلاونوئیدهایی مثل روتین در تمشک آبی سبب تقویت مویرگ های چشم می شوند و دژنراسیون موکولا، آب مروارید، نزدیک بینی، دوربینی و خشکی چشم را کاهش می دهند.
در پژوهش دیگری، تأثیر آنتوسیانین های بلوبری بر سلول های شبکیه ی خرگوش بررسی شد. نتایج نشان داد که تغذیه ی روزانه ی خرگوش ها با عصاره ی بلوبری حاوی دوز ۲/۱ تا ۴/۹ گرم بر کیلوگرم آنتوسیانین به مدت ۴ هفته، آسیب ناشی از نور در سلول های شبکیه را کاهش می دهد.
بهترین زمان مصرف :
عوارض جانبی :
- تمشک آبی ممکن است سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت را کاهش دهد. سردرد، سرگیجه، بی خوابی، نامنظم شدن ضربان قلب، استفراغ، اسهال و از دست دادن اشتها از علائم مصرف بیش از اندازه ی این میوه است. مبتلایان به دیابت بهتر است پیش از مصرف با پزشک خود مشورت کنند.
- مصرف این میوه ممکن است باعث تغییر در سطح گلوکز خون شود و در فرآیند کنترل قند خون در حین و پس از عمل جراحی اختلال ایجاد کند. حداقل ۲ هفته پیش از عمل جراحی از مصرف تمشک آبی خودداری شود.
